Trong thế giới này người ta phán xét bạn qua cách bạn kết thúc những sự việc. Với chiến lược lối thoát, Một kết thúc lộn xộn hay chưa hoàn tất có thể vọng lại suốt nhiều năm sau, phá hủy thanh danh của bạn trong tiến trình đó. Nghệ thuật kết thúc mọi sự một cách tốt đẹp là biết khi nào nên dừng lại, không bao giờ đi quá xa đến nổi tự làm kiệt sức hay tạo ra những kẻ thù gay gắt sẽ gây rối cho bạn trong một xung đột tương lai. Nó còn đòi hỏi mức độ năng lượng và sự tinh nhạy đúng. Đây không phải là vấn đề chiến thắng một cách đơn giản cuộc chiến mà là phương thức để chiến thắng, phương cách mà chiến thắng đó tạo nền tảng cho bạn ở vòng đua kế tiếp. Đỉnh cao của sự khôn ngoan chiến lược là tránh mọi xung đột và vướng mắc mà từ đó không có một lối ra hiện thực nào.
KHÔNG CÓ LỐI RA
Đối với đa số những thành viên cấp cao trong Bộ Chính trị Liên Xô – Tổng Bí thư Leonid Brezhnev, trùm KGB Yuri Andropov và Bộ trưởng Quốc phòng Dmitri Ustinov – thời kỳ cuối thập niên 1960 đầu 70 dường như là một kỷ nguyên vàng son. Họ đã sống qua cơn ác mộng của những năm thời Stalin và sự cai trị vụng về của Khrushchev. Cuối cùng, giờ đây đã có một sự ổn định nào đó trong Liên bang Xô viết. Những nhà nước vệ tinh của nó ở Đông Âu tương đối ngoan ngoãn, đặc biệt sau khi cuộc nổi dậy của Tiệp Khắc năm 1968 đã bị nghiền nát. Mỹ, kẻ thù không đội trời chung của nó đã bị bầm mắt từ cuộc Chiến tranh Việt Nam. Và hứa hẹn hơn hết, người Nga đã dần có thể mở rộng tầm ảnh hưởng của họ ra Thế giới Thứ ba. Tương lai có vẻ xán lạn.
Nếu nhắm cao hơn mục tiêu, không thể bắn trúng. Nếu con chim không về tổ mà cứ bay lên cao, lên cao mãi, cuối cùng nó sẽ rơi vào lưới của thợ săn. Kẻ mà vào những thời điểm đặc biệt nổi bật của những điều nhỏ nhặt không biết cách dừng lại, chỉ miệt mài dấn tới, đã tự chuốc vào thân những vận rủi trong bàn tay của thánh thần và của con người, bởi lẽ y đi lệch khỏi trật tự của thiên nhiên.
Kinh Dịch, Trung Quốc, thế kỷ 8 tr. CN.
Một quốc gia then chốt trong kế hoạch mở rộng của Nga là Afganistan ở biên giới phía nam. Nước này giàu hơi đốt tự nhiên và các mỏ quặng khác, và có nhiều cảng ở Ấn Độ Dương, việc biến nó thành một vệ tinh Xô viết sẽ là một giấc mơ nhiều khả năng thành hiện thực. Người Nga đã luồn lách vào nước này từ thập niên 1950, giúp đào tạo quân đội, xây dựng đường cao tốc Salang từ bắc Kabul tới Liên Xô, và cố hiện đại hóa quốc gia lạc hậu này. Tất cả êm xuôi theo kế hoạch cho tới đầu thập niên 1970, khi phong trào Hồi giáo chính thống bắt đầu trở thành một thế lực chính trị băng qua Afganistan. Người Nga nhìn thấy hai hiểm họa: thứ nhất, những kẻ theo phong trào chính thống này sẽ nắm quyền lực và do xem chủ nghĩa cộng sản là vô thần và đáng ghét, sẽ cắt đứt mọi quan hệ với những người Xô viết; thứ hai, những kẻ không biết ở yên một chỗ này sẽ tràn từ Afganistan vào miền nam Liên Xô, nơi có một cộng đồng lớn dân cư Hồi giáo.
MỌI SỰ TỐT LÀNH VỚI KẾT THÚC TỐT LÀNH:
Ngai vàng vẫn đẹp đẽ; Tiến trình có thế nào, kết thúc mới là điều đáng kể.
All’s Well That End’s Well, William Shakespeare, 1564-1616
Khi đó 10 ngàn tín đồ Hồi giáo tiến vào những thung lũng bao bọc Mecca. Muhammad chia lực lượng ra làm bốn phân đội…Ông ban mệnh lệnh nghiêm khắc: không được sử dụng bạo lực.
Lều của ông được dựng trên một mô đất cao nhìn thẳng xuống thị trấn. Tám năm trước, ông đã chạy trốn khỏi Mecca dưới đêm đen bao phủ, và nằm ẩn náu ba ngày trong một hang động ở Núi Thor, mà lúc này ông có thể nhìn thấy đang nhô cao ở phía ngoài thị trấn.
Giờ đây 10 ngàn chiến binh đã sẵn sàng tuân lệnh ông và thị trấn quê nhà đang nằm bất lực dưới chân ông. Sau một lúc nghỉ ngơi ngắn, ông leo lên lưng lạc đà và tiến vào thị trấn, cung kính sờ vào tảng đá đen và thực hiện bảy vòng lễ Kaaba…
Muhammad Người thống lãnh không chất chứa oán thù. Một lệnh ân xá chung được ban bố, nhờ đó chỉ có không hơn mười người bị trục xuất, chỉ có bốn thực sự bị hành hình. Ikrima, con trai của Abu Jahal, chạy thoát đến Yemen, nhưng vợ anh ta đã khẩn cầu Apostle, và ông ta đồng ý tha thứ cho anh ta…
Như vậy, lực lượng hồi giáo đã chiếm lĩnh Mecca mà gần như không gây đổ máu. Khalid ibn hung tợn ở Waleed đã giết vài người ở cổng phía nam và đã bị Muhammad khiển trách vì hành động đó.
Dù bản thân Apostle đã bị ngược đãi trong thành phố và dù nhiều đối thủ quyết liệt của ông vẫn còn sống ở đó, ông vẫn chiếm được mọi trái tim bởi sự khoan dung vào ngày chiến thắng.
Một lòng khoan dung hay tài trị quốc như vậy là điều đặc biệt nổi bật ở những người Ả Rập, một chủng tộc mà đối với họ báo thù là một điều quen thuộc.
Thành công của ông có được là nhờ chính sách và ngoại giao hơn là hành động quân sự.
Trong một thời kì của bạo lực và giết chóc, ông đã nhận ra rằng các ý tưởng có sức mạnh hơn là quyền lực.
Những cuộc chinh phục lớn của người Ả Rập, John Bagot Glunn, 1963
